Agile als modeverschijnsel
Agile werken leidt tot teleurstelling als je niet weet waar je mee bezig bent. Als je de principes niet kent, dan pas je ze ook niet toe. Daar gaat het mis. Als je wilt overstappen op agile, moet je duidelijk maken wat je anders gaat doen. Het team moet veel meer mandaat krijgen en in staat zijn zichzelf te organiseren. Agile werken vergt een andere manier van denken en dat kun je niet in een keer voor elkaar krijgen. Je kunt het beter in kleinere stappen doen: om te beginnen door een aantal agile-principes toe te passen zonder meteen te roepen dat je scrum aan het doen bent. In kleinere stappen kun je wel het resultaat krijgen waar je naar op zoek bent.
De laatste tijd is automatisering tot de kern van de organisatie gekomen en dat betekent dat organisaties veel afhankelijker worden van die automatisering en dus ook sneller dingen willen veranderen. Daar is agile een antwoord op. Veel (overheids)organisaties omarmen daarom agile. Maar wat ik zie is dat mensen gewend zijn om dit op een watervalmanier aan te pakken. Wat er dan gebeurt is dat er niet zo goed gekeken wordt naar wat agile precies is en hoe het werkt. Mensen gebruiken wel de term agile, maar blijven gewoon doen wat ze deden. Dan ontstaat er teleurstelling.
Voorbeeld: in scrum wordt er in teams gewerkt en dat was bij waterval ook al zo. Bij een team hoorde een teamleider en daar zat dan een projectmanager boven. Wat er vervolgens gebeurt is dat men zegt agile te gaan werken. De teamleider wordt scrummaster genoemd en de projectmanager wordt dan ineens de product owner (termen uit scrum). Vervolgens komt het team elke ochtend bij elkaar voor een ‘daily stand-up’. Ook scrum. De ‘scrummaster’, die wel zo heet maar het niet is, blijft gewoon dingen doen die hij altijd al deed: taken bedenken en deze uitdelen.
Een van de dingen die ik graag in agile zou willen zien is dat in het team de mensen zelf de taken bedenken en dat er veel meer wordt gepraat in doelen die moeten worden bereikt dan in taken die moeten worden uitgevoerd. Dat is een verandering die ik meestal niet zie gebeuren.
Wat ik merk is dat heel vaak agile vanuit de top van de organisatie wordt opgedrongen aan medewerkers. Mensen die al jaren aan het werk zijn op een bepaalde manier zijn uitstekend in staat hun werk te doen. Waarom zouden ze dat veranderen? Als je probeert agile geforceerd in te voeren, roept dat weerstand op. Mensen staan over het algemeen niet direct open voor verandering. Agile is een trend, omdat agile succes heeft en dat wil elke organisatie. Men kijkt alleen te veel naar gedrag en te weinig naar achterliggende principes. Gedrag kun je immers makkelijk kopiëren. De manier van denken en de principes zijn veel belangrijker dan de rituelen die bij scrum horen.
Agile bestaat al sinds 1993 en wordt een jaar of twintig gebruikt. Ik heb het gevoel dat de teleurstelling over het resultaat de reden is waarom agile werken weer iets begint af te nemen. Dat is jammer, want de voordelen wegen écht op tegen de nadelen. Zeker als de organisatie zich in haar geheel wil verdiepen in de principes van agile werken en het niet alleen ziet als modeverschijnsel.
– Jan Legtenberg
In samenwerking met Frank Blaauboer